İNFLUENCER MARKETİNG NEDİR ?

Gelişen teknoloji ile birlikte geleneksel pazarlama yöntemlerinin yerini elektronik ticaret ve akabinde buna ilişkin teknikler almıştır. Sosyal medya kullanımının her geçen gün hızla yayılmasının doğal sonucu olarak pazarlama ve reklamcılık alanları sanal ortama kaymıştır. Dijital pazarlama sistemi yaygınlaşarak reklamcılık sektöründeki maaliyetler azalmış ve daha fazla insana ulaşılmıştır. İnfluencerlar ise hatırlı kişiler olarak bu yeni pazarlama yönteminin en önemli halkasını oluştururlar. İnfluencerların günümüz ticari hayatında yadsınamaz bir önemi olmasının temel nedeni bu kişilerin sanal ortamlarda sahip oldukları kitleleri etkileme gücünden kaynaklanmaktadır.

İnfluencer marketing, sosyal medyada hatrı sayılır bir kitleye sahip kişilerin belli ürünleri sosyal medya hesaplarında paylaşmak suretiyle tanıtarak pazarlama ve reklam faaliyeti göstermesidir. Uygulamada sık sık karşılaştığımız üzere influencerlar hedef kitlelerini söz konusu mal veya hizmeti satın almaya sevk etmek için kişisel hesaplarında ürünle alakalı görseller ve videolar paylaşırlar. Bu esnada ürün veya hizmet ile ilgili yorumlar yaparak takipçilerinin zihninde söz konusu ürüne sahip olma arzusunu uyandırırlar. Günümüzde bilinmeyen bir ürün bile influencer marketing sayesinde en çok satılanlar arasına rahatlıkla girebilir. İnfluencerların bu faaliyetleri reklam niteliği taşır. Bu nedenden ötürü bu alanda serbest değillerdir. Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği gibi birtakım yasal düzenlemelere tabidirler.

İNFLUENCER SÖZLEŞMELERİ

İnfluencer marketingin günümüzde en çok tercih edilen tanıtım ve pazarlama araçlarından biri olduğuna yukarıda değinmiştik. Bunun nedeni az maaliyetle çok kişiye ulaşma imkanından kaynaklanmaktadır. Bir diğer adıyla nüfuz pazarlaması sözleşmeleri halk arasında influencer sözleşmeleri olarak bilinmektedir. Reklam verene ait mal veya hizmetin tanıtımını yapmak veya kampanya gibi duyurularda bulunarak pazarlamak için nüfuzlunun yani influencerin nüfuzundan yararlanma hususunda bir iş birliği niteliğindedir. Bu sözleşmenin yapılmasıyla birlikte hem influencer hem de reklam veren taraf borç altına girer. İnfluencerin yapmakla yükümlü olduğu şey hedef kitlesine söz konusu mal veya hizmetin tanıtımını yapmaktır. Müşteri ise bunun karşılığında ücret ödeme veya belli bir menfaat sağlama borcunu üstlenir.

İNFLUENCER SÖZLEŞMELERİ NASIL KURULUR?

İnfluencer sözleşmesinin kuruluşu kural olarak herhangi bir şekle bağlı değildir. İster yazılı ister sözlü şekilde taraflar arasında kolaylıkla kurulabilir nitelikte bir sözleşmedir. Ancak ispat hukukundan kaynaklanan sorunlar yaşamamak adına yazılı olarak akdedilmesi daha avantajlıdır. Taraflar kendi aralarında sözleşmenin süresini, bedelini, üstlenilen edimleri serbestçe tayin ederler.

İNFLUENCER SÖZLEŞMELERİNİN UNSURLARI NELERDİR?

İnfluencer sözleşmelerinin 3 unsuru bulunmaktadır. Bunlar;  

• Söz konusu içeriğin yayınlanması ile tanıtım ve reklam faaliyeti

Bu unsur ile söz konusu mal veya hizmetin satışının arttırılması amaçlanır. Her kişinin kendi sosyal kitlesi de olduğu hesaba katıldığında ürün çok geniş yelpazede sergilenir. Ürünün tanıtılması, pazarlanılması ve duyurulması influencerin yaratıcılığı, emeği ve nüfuzu ile tamamlanır.

• Sosyal medya kullanımı gerekliliği

İnfluencer tarafından mal veya hizmetin tanıtımı ve reklamı sosyal medya üzerinde icra edilir. Taraflar kendi aralarında nasıl bir içeriğin paylaşılacağını karara bağlayabilecekleri gibi bu husus yalnızca influencera bırakılabilir. Kilit nokta ise influencerin kendi nüfuzu kullanmasıdır.

• Bedel ödeme

İnfluencer bu tanıtım ve pazarlama karşılığında ücret talep edebileceği gibi birtakım menfaatlerden yararlanmayı da isteyebilir. Uygulamada çoğunlukla ücret karşılığı yapıldığına şahit olunsa da ücretsiz mal veya hizmete sahip olmak gibi istemlere de rastlanılmaktadır.

İNFLUENCER SÖZLEŞMELERİNDE TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR ?

Taraflar kural olarak yapacakları influencer sözleşmesinde Borçlar Hukukunda hakim olan özleşme serbestisi ilkesi bakımından birbirlerine karşı hak ve borçlar ileri sürebileceklerdir. Talep edilebilecek hak ve borçlar tarafların inisiyatifinde olmakla birlikte buna ilişkin genel bilgilere aşağıda yer vereceğiz.

1. İnfluencerin Borçları
2. Söz konusu içeriğin yerine getirilmesi borcu
3. İçeriğin teslim edilmesi ve yayınlanması borcu
4. Sadakat ve özen gösterme borcu
5. Söz konusu içeriğin influencerin bizati yönetimi altında oluşturulması borcu

• Reklam veren tarafın borçları
• Kararlaştırılan bedeli ödeme borcu
• Aksi belirtilmedikçe içerik için gerekli malzemeleri temin etme borcu
• İçeriği gözden geçirerek varsa sözleşmeye aykırılık teşkil eden hususları tespit etme borcu

İNFLUENCER İÇERİKLERİNİN DENETİMİ

Reklam Kurulu Türkiye’de reklamları denetleyen kurumdur. Ticaret Bakanlığına bağlı olarak faaliyet göstermektedir. Reklamlarla ilgili uyulması gerekenleri belirleyen, tüketiciyi koruyan düzenlemelerde bulunmaya yetkisi olan bir kurumdur. Gerekli incelemeleri yapmaya yetkili olup denetleme hakkı da mevcuttur. Gerekli olan durumlarda cezai ve hukuki yaptırımlar uygulamaktadır. İnfluencerların sosyal medya üzerinden yayınladığı içerikler Türk Reklam Kurulu tarafından resen denetime tabi tutulabileceği gibi şikayet üzerine de denetlenebilir. Bu bağlamda çeşitli yaptırımlar gündeme gelebilir. Örneğin, içerikte düzeltme yapılması istenebilir veya reklamı durdurma kararı verilebilir. Aynı zamanda idari para cezası verilmesi de mümkündür. Gerekli görülen hallerde ise 3 aya kadar tedbiren durdurma cezası da gündeme gelebilir.

İNFLUENCER SÖZLEŞMELERİ NASIL SONA ERER?

Bir diğer adıyla nüfuz pazarlaması sözleşmeleri hem Borçlar Hukuku Kanunu’nun genel hükümler bahsinde yer alan nedenlerden ötürü hem de bu sözleşmeye özgü birtakım hususlardan ötürü son bulabilir. Kendiliğinden son bulabileceği gibi başkaca nedenler de olabilir. Aşağıda influencer sözleşmesini sona erdirecek bazı hallere yer vereceğiz. Ancak ayrıntılı bilgi için hukuki destek almayı ihmal etmeyiniz.

• İfa imkansızlığı nedeniyle sözleşme sona erebilir. Örneğin, reklam veren kişinin bu işten vazgeçmesi, nüfuzlunun içeriği hazırlaması gereken ortama ulaşamaması gibi nedenler bu bahse örnek teşkil eder. Taraflardan birinin ölümü halinde de ifa imkansızlığı söz konusu olacaktır. Uygulamada rastlanılan bir diğer örnek ise nüfuzlunun sahip olduğu kitleyi kaybetmesidir. Bu durumda influencerın etkileyebileceği kitle olmayacağı için sözleşmenin de bir anlamı kalmayacaktır.

• Sözleşme feshedilerek son bulabilir. Ancak bunun için bazı durumlarda tazminat ödenmesi gerekebilir. Fesih hakkı eser tamamlanıncaya kadar kullanılabilecek bir haktır. Fesih anına kadar sürdürülen işbirliğinin karşılığı ise ödenecektir. Ancak ortada haklı veya önemli bir sebep var ise tazminat ödenmeksizin sözleşme feshedilebilir. Bu duruma influencerin sözleşme yaptıktan sonra olumsuz birtakım olaylar yaşanması suretiyle hedef kitlesinde ciddi bir azalma yaşandığı durumlarda rastlanılmaktadır. İtibar zedelenmesi yaşanan durumlarda reklam verenin mağduriyeti engellemek için böyle bir güvence sağlanabilir.

• Sözleşmeden dönme yolu da mevcuttur. İnfluencer öngörülen sürede içeriği hazırlayamaz ise reklam veren sözleşmeden dönebilir. Bir diğer ihtimal ayıp nedeniyle dönme halidir. Örneğin hazırlanan içeriğin kamu düzenine aykırı olması, birtakım yasal düzenlemelere uygunluk arz etmemesi hallerinde başvurulabilecek bir yoldur. Uygulamada ise bu konuda sık sık içerik için kararlaştırılan maaliyetin aşılması halinde tarafların sözleşmeden dönmesine tanık olunmaktadır.

İNFLUENCER SÖZLEŞMELERİNİN SONA ERDİRİLMESİNİN HUKUKİ SONUÇLARI NELERDİR?

Bu hususta farklı ihtimaller üzerinde durmamız gerekmektedir. Somut olaya en uygun seçenekten yararlanmak için sosyal medya hukukunda uzmanlaşmış bir bürodan hukuki danışmanlık almanız daha lehinize sonuç doğuracaktır.

Söz konusu içerik kararlaştırıldığı gibi yerine getirilmemişse veya hiç yerine getirilmemişse reklam veren influencerdan aynen ifa talebinde bulunabilir. Bu talepte bulunabilmek için kural olarak sadece içeriğin teslim tarihi gelmiş ve teslim edilmemiş olması yeterlidir. İçeriğin teslim edilmiş olup reklam veren tarafın buna rağmen süresi içinde bedeli ödememiş olması ihtimalinde ise influencer tarafından bu talepte bulunulabilir.

Somut olayın özelliklerine göre gecikme tazminatı istenebilir. Borca aykırı bir davranışın olması ve bu durumdan ötürü taraflardan birinin zarara uğraması gerekmektedir.

Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuzda Yer Alan Düzenlemeler

Bu kılavuzda influencerların link ekleme suretiyle sosyal medya hesaplarında paylaştıkları reklam içerikleri ele alınmıştır. Düzenlemeye göre influencerlar bu içerikte reklam amaçlı olduğuna dair herhangi bir ibareye yer vermeleri gerekir. Bu hususta influencerdan beklenen içinde bulunduğu reklam ilişkisini açıklamak ve tüketiciye duyurmaktır. Bu reklamlar açık ve anlaşılır bir dil ile ayırt edilebilir nitelikte olmalıdır. Örtülü bir şekilde reklam yapmak yasaklanmıştır. Bu bağlamda #reklam #işbirliği #sponsor #ortaklık gibi ibareler kullanılması önem arz etmektedir. Ancak yalnızca etiket kullanılması yeterli değildir. Reklam verene ait tanıtıcı birtakım bilgiler de tüketiciyle paylaşılmalıdır.

Kılavuzda bahsi geçen bir diğer husus ise influencerların henüz kullanmamış oldukları mal veya hizmetlerin reklamlarını yapmalarını yasaklamasıdır. Öncelikle mal veya hizmeti kullanmaları gerekmektedir. Aynı zamanda kendilerine hediye edilmiş mal veya hizmeti sanki satın almışlar gibi yansıtmaları yasaktır.

Sağlık ürünlerine dair sosyal medya etkileyicileri tarafından bu ürün veya hizmetle ilgili sağlık beyanında bulunulamaz. Bu husus uygulamada oldukça sık rastlanmaktadır ve kanuni düzenlemeyle kontrol altına alınması hedeflenmiştir. Doktor, dişçi, veteriner ve eczacılar ile diğer sağlık kuruluşları tarafından sunulan reklamlar yasaklanmıştır. Ayrıntılı bilgi için hukuki yardım talep edebilirsiniz.

Reklam verenlerin de kılavuz kapsamında sınırlandırıldığı bazı durumlar vardır. Örneğin influencerlara bu kılavuz hükümleri hakkında bilgi vermekle mükelleftirler. Bir nevi influenceri hukuki mevzuat ile alakalı olarak aydınlatma görevi üstlenmektedirler.

KARARLARDAN ÖRNEK ALINTILAR ;

• “… www.cembayraktar.com adresli internet sitesinin Arkadaşım burun için kontrole giderken bende yanında gelip İbrahim beye muayene oldum. Cesaretimi toplayıp ameliyata karar vermem Cem beye muayene olunca oldu. Doktor bey bana çok güven verdi. Muayene sırasında yeni ameliyat olmuş ve hiç morluk, şişlik olmayan memnun hastalar dikkatimi çekti. Şimdi burnumdan çok memnunum. Herkese Dr. Cem Bayraktar’ı gözüm kapalı tavsiye ederim” şeklindeki paylaşımları doğrultusundayapılan incelemeler sonucunda; inceleme konusu internet sitelerinde yer alan ifade ve görüntülerin, tabip tarafından uygulanması gereken tıbbi işlemlerle ilgili olduğu; bu nedenle, söz konusu tanıtımların bilgilendirme kapsamını aşarak “reklam” niteliğinde değerlendirildiği ve sağlık alanında çalışan şahsın faaliyetlerine ticari bir görünüm kazandırdığı, talep yaratıcı nitelikte olduğu ve şahsa yönlendirme yaparak, benzer alanda faaliyet gösteren meslektaşları açısından haksız rekabete yol açtığı değerlendirilmiş olup…” (REKLAM KURULU 2021/5147 sayılı karar)

• “…yapılan incelemeler sonucunda, inceleme konusu tanıtımların 15.01.2021 ve 21.01.2021 tarihli görünümlerinde, örnek olarak, ”Dünyada gözünüz lazere uygun değil denilen 250.000 kişi No Touch Laser ile gözlüklerinden kurtuldu.”  ve “Özellikle yüksek dereceli miyop hastalarımız lazer tedavisinden hemen sonra bile gözlüksüz net görür ve bunun sevincini yaşar. Biz buna lazer sonrası ‘waouvv efekt’ deriz. Sevgili Umut da hemen lazer sonrası gözlüksüz görmenin sevincini ‘Hocam gerçekten mükemmel…İnanılmaz…Waouvvv…Beklediğimden çok iyi’ diyerek bizimle paylaştı.” şeklinde ifadelerin, hasta yorumlarının ve tedavi görsellerinin bulunduğu, tüm bu tanıtımların sağlık alanında çalışan kuruluşun ve hekimlik mesleğini yürüten şahsın faaliyetlerine ticari bir görünüm yükleyen, talep yaratıcı ve dolayısıyla ilgili mevzuatta izin verilen bilgilendirme ve tanıtım faaliyetleri sınırını aşan nitelikte olduğu değerlendirilmiş olup…” (REKLAM KURULU 2021/234 sayılı karar)

• “… https://www.instagram.com/donatimdis/?hl=tr adresli internet sitesinde tıbbi işlemlere ilişkin talep yaratıcı ifadelere yer verildiği, ayrıca söz konusu internet sitesinde tıbbi işlemlere yönelik hastaların tedavi öncesi ve sonrası görüntülerine yer verildiği, Söz konusu tanıtımların, tabip tarafından uygulanması gereken tıbbi işlemlerle ilgili, talep yaratıcı ve kuruluşa yönlendirme yapan nitelikte olduğu ve sağlık alanında çalışan kuruluşun faaliyetlerine ticari bir görünüm vererek diğer kuruluşlar açısından haksız rekabete yol açtığı değerlendirilmiş olup..”  (REKLAM KURULU 2021/1552 sayılı karar)

• “…yapılan incelemeler sonucunda; inceleme konusu internet sitelerinde yer alan ifadelerin tabip tarafından uygulanması gereken tıbbi işlemlerle ilgili olduğu; bu nedenle, söz konusu tanıtımların bilgilendirme kapsamını aşarak “reklam’’ niteliğinde değerlendirildiği ve sağlık alanında çalışan şahsın faaliyetlerine ticari bir görünüm kazandırdığı, talep yaratıcı nitelikte olduğu ve şahıs ile faaliyette bulunduğu kuruluşa yönlendirme yaparak, benzer alanda faaliyet gösteren hekimler ve kuruluşlar açısından haksız rekabete yol açtığı değerlendirilmiş olup…” ( REKLAM KURULU 2021/5076 sayılı karar)